هوا ساز اتاق تمیز و انواع آن

اتاق‌ های تمیز یا Clean Rooms از فضا هایی هستند که در آن‌ ها نیاز به کنترل دقیق شرایط محیطی، از جمله میزان آلودگی هوا، دما، رطوبت و فشار هوا میباشند. برای دستیابی به چنین شرایطی، سیستم‌ های تهویه و تصفیه هوای خاصی مورد استفاده قرار می‌ گیرند که یکی از مهم‌ ترین این سیستم‌ ها، هوا ساز اتاق تمیز است.

هواسازها دستگاه‌ هایی هستند که وظیفه تنظیم و تصفیه هوای داخل اتاق های تمیز را بر عهده دارند. در این مقاله، به بررسی انواع هوا ساز و نقش آن‌ ها در اتاق‌ های تمیز پرداخته و نکاتی را برای انتخاب صحیح هواساز ارائه خواهیم داد.

هواساز چیست؟

هوا ساز اتاق تمیز یک دستگاه تهویه است که برای تصفیه و تهویه هوای داخل اتاق‌ های تمیز طراحی شده است. این دستگاه‌ ها وظیفه دارند هوای مورد نیاز ورودی به اتاق تمیز را بدون هیچگونه آلاینده تامین کرده و دمای آن را در سطح مورد نظر نگه دارند.

عملکرد صحیح هواساز برای حفظ کیفیت محیط اتاق تمیز و انجام فرآیندهای حساس از اهمیت بالایی برخوردار است.

انواع هواساز در اتاق تمیز

• هواساز هایژنیک
• هواساز غیر هایژنیک (معمولی)

هواساز هایژنیک (Hygienic Air Handling Unit – AHU)

هواساز هایژنیک یک نوع خاص از هواساز است که برای تامین هوای تمیز و استریل در محیط‌هایی با حساسیت بالا به بهداشت و آلودگی طراحی شده است. این نوع هواسازها در بیمارستان‌ها، آزمایشگاه‌ها، صنایع دارویی، صنایع غذایی و اتاق‌های تمیز (Cleanrooms) کاربرد دارند.

ویژگی‌های کلیدی هواسازهای هایژنیک:

• جنس بدنه و قطعات: استفاده از استنلس استیل (Stainless Steel) یا مواد با پوشش خاص که ضد زنگ، ضد خوردگی و مقاوم در برابر رشد میکروب‌ها باشند.
• سطوح صاف و بدون درز: طراحی بدون گوشه‌ها و زوایای تیز که محل تجمع آلودگی و میکروب‌ها باشند. تمامی سطوح داخلی باید صاف و قابل تمیزکاری آسان باشند.
• فیلتراسیون چند مرحله‌ای: استفاده از فیلترهای متعدد با راندمان بالا برای حذف ذرات معلق، باکتری‌ها و ویروس‌ها. معمولاً شامل پیش فیلتر، فیلترهای متوسط و فیلترهای HEPA یا ULPA می‌شوند.
• قابلیت شستشو و ضدعفونی: امکان شستشو و ضدعفونی کردن تمامی قسمت‌های داخلی هواساز به صورت دوره‌ای.
• جلوگیری از نشتی هوا: طراحی و ساخت دقیق برای جلوگیری از نشتی هوا از قسمت‌های مختلف هواساز که می‌تواند باعث ورود آلودگی به جریان هوای تمیز شود.
• کنترل دقیق دما و رطوبت: قابلیت کنترل دقیق دما و رطوبت هوا برای ایجاد شرایط مطلوب در محیط مورد نظر.
• طراحی مناسب برای جریان هوا: طراحی بهینه برای جریان یکنواخت هوا و جلوگیری از ایجاد نقاط مرده که محل تجمع آلودگی‌ها باشند.
• دسترسی آسان برای تعمیر و نگهداری: طراحی مناسب برای دسترسی آسان به قطعات مختلف هواساز جهت بازرسی، تعمیر و نگهداری.
• سیستم‌های کنترل پیشرفته: استفاده از سیستم‌های کنترل هوشمند برای مانیتورینگ و کنترل پارامترهای مختلف هواساز و اطمینان از عملکرد صحیح آن.

هواساز غیر هایژنیک (Non-hygienic Air Handling Units – AHU)

هواسازهای غیر هایژنیک برای کاربردهایی طراحی شده‌اند که در آن‌ها کنترل کیفیت هوا در سطح استانداردهای بهداشتی و دارویی مورد نیاز نیست. این نوع هواسازها در صنایع دارویی،غذایی و بهداشتی  بیشتر در محیط‌های عمومی و فضاهای CNC مورد استفاده قرار می‌گیرند.

ویژگی‌ها و مشخصات:

• ساختار: معمولاً از جنس ورق گالوانیزه یا آلومینیوم ساخته می‌شوند.
• فیلتراسیون: دارای فیلترهای اولیه برای جلوگیری از ورود ذرات بزرگ گرد و غبار به سیستم.
• کویل‌های سرمایشی و گرمایشی: برای تنظیم دمای هوا.
• فن: برای به جریان درآوردن هوا.
• کنترل: سیستم‌های کنترلی ساده برای تنظیم دما و سرعت فن.

کنترل دما و رطوبت

یکی از مهم‌ ترین ویژگی‌ های هوا ساز در اتاق‌ های تمیز، کنترل دما و رطوبت است. در بسیاری از صنایع حساس مانند داروسازی، تولید قطعات الکترونیکی و تجهیزات پزشکی، نیاز به کنترل دقیق دما و رطوبت برای حفظ کیفیت فرآیندهای تولید وجود دارد. هوا ساز ها با تنظیم و حفظ دمای ثابت، محیطی مناسب برای انجام این فرآیندها ایجاد می‌ کنند.

انتخاب هوا ساز مناسب

انتخاب هوا ساز مناسب برای اتاق‌ های تمیز نیازمند در نظر گرفتن چندین عامل مهم است. این عوامل تأثیر زیادی در عملکرد و بهره‌ وری سیستم خواهند داشت.

ظرفیت هوا و جریان هوا

یکی از مهم‌ ترین فاکتورها در انتخاب هواساز، ظرفیت هوای مورد نیاز است. این سیستم‌ ها باید قادر باشند حجم هوای مناسبی را برای تأمین نیازهای اتاق تمیز تأمین کنند. جریان هوای کافی برای حفظ شرایط بهینه و جلوگیری از تجمع ذرات معلق حیاتی است.

یکی از پارامتر های موثر در تغییر کلاس بندی اتاق تمیز Air change است.

A%ir change یا تعویض هوا در اتاق تمیز به تعداد دفعاتی گفته می‌شود که حجم هوای داخل اتاق تمیز در یک بازه زمانی مشخص (معمولاً یک ساعت) با هوای تمیز جایگزین می‌شود. این شاخص با واحد “تعداد تعویض هوا در ساعت” (ACH – Air Changes per Hour) بیان می‌شود.

اهمیت Air change در اتاق تمیز:

• کاهش آلودگی: تعویض هوا باعث رقیق شدن و حذف ذرات معلق و آلاینده‌های موجود در اتاق می‌شود.
• کنترل دما و رطوبت: تعویض هوا می‌تواند به تنظیم دما و رطوبت اتاق کمک کند.
• جلوگیری از تجمع آلودگی: تعویض هوا مداوم از تجمع آلودگی در اتاق جلوگیری می‌کند.

میزان Air change مورد نیاز در اتاق تمیز:

میزان Air change مورد نیاز در یک اتاق تمیز به عوامل مختلفی بستگی دارد، از جمله:

• کلاس اتاق تمیز: اتاق‌های تمیز با کلاس بالاتر (مانند ISO 5) به Air change بیشتری نسبت به اتاق‌های تمیز با کلاس پایین‌تر (مانند ISO 8) نیاز دارند.
• فعالیت‌های انجام شده در اتاق: فعالیت‌هایی که باعث تولید ذرات بیشتری می‌شوند (مانند تولید دارو یا قطعات الکترونیکی) به Air change بیشتری نیاز دارند.
• تعداد افراد حاضر در اتاق: هرچه تعداد افراد حاضر در اتاق بیشتر باشد، میزان Air change مورد نیاز نیز بیشتر می‌شود.
• تجهیزات موجود در اتاق: تجهیزاتی که ذرات معلق تولید می‌کنند (مانند دستگاه‌های چاپ یا برش) به Air change بیشتری نیاز دارند.

صرفه‌ جویی در انرژی

یکی دیگر از نکات مهم در انتخاب هوا ساز، توجه به مصرف انرژی آن است. سیستم‌ های هوا سازی که مصرف انرژی بهینه‌ تری دارند، نه‌ تنها هزینه‌ های عملیاتی را کاهش می‌ دهند، بلکه برای محیط زیست نیز مناسب‌ تر هستند. در انتخاب هواساز، باید به کارایی انرژی و استاندارد های مصرف برق توجه ویژه‌ ای داشت.

نتیجه‌ گیری

در نهایت، هوا سازها جزء اجزای حیاتی هر اتاق تمیز هستند و تأثیر مستقیمی بر کیفیت و عملکرد فرآیندهای صنعتی دارند. انتخاب هوا ساز مناسب با توجه به ظرفیت هوا، نوع فیلترها و کارایی انرژی از اهمیت ویژه‌ ای برخوردار است. با توجه به نیازهای خاص هر محیط و فرآیند، باید هوا ساز هایی با ویژگی‌ های خاص برای ایجاد شرایط مطلوب و حفظ استانداردهای اتاق تمیز انتخاب شوند.

آریو فارمد پیشرو به عنوان یکی از مجموعه های فعال در حوزه طراحی و اجرای کلین روم، آماده ارائه معتبر ترین تجهیزات اتاق تمیز به شرکت های داروسازی و… می باشد.